ประวัติความเป็นมาของวานิลา

เป็นพืชที่มีถิ่นกำเนิดในป่าแถบอเมริกากลาง โดยเฉพาะประเทศเม็กซิโกและกัวเตมาลา ว่ากันว่าชาวสเปนรู้จัก “วานิลลา”มาตั้งแต่คริสต์ศตวรรษที่16 โดยมีชาวสเปนนำฝักวานิลลาเข้าไปในประเทศสเปน สำหรับทำช็อกโกแลตเมื่อปี ค.ศ.1681ในปี 1733 มีการนำวานิลลาเข้าไปปลูกในอังกฤษ จากนั้นก็เงียบหายไปไม่มีใครรู้จักหรือเห็นต้นวานิลลาอีก จนกระทั่งต้นศตวรรษที่ 19 มาร์ควิส ออฟ แบลนฟอร์ด ( Marquis of Blandford) ได้นำวานิลลาเข้ามาในอังกฤษอีกครั้งหนึ่ง โดยนำไปไว้ในสวนรวมพันธุ์ไม้ของชาร์ลล์ เกรวิลล์( Charles Grevilles) ที่เพดดิงตัน( Peddindton)ในปีค.ศ. 1807 เกรวิลล์ได้ส่งต้นปักชำวานิลลาไปยังสวนพฤกษศาสตร์ในปารีสและอองเวิร์ป ( Antwerp) วานิลลา2 ต้นที่อองเวิร์ปถูกส่งไปยังบุยเตนซอง( Buitenzong) ประเทศอินโดนีเซียในปี ค.ศ.1825 แต่ไม่ติดฝัก ต่อมาในปี 1827 มีการส่งวานิลลาไปยังมอริเชียส( Mauritius) เป็นหมู่เกาะในอินโดนีเซีย ปัจจุบันประกาศเอกราชเป็นประเทศแล้วปี 1846 เทส์มานน์( Teysmann) ได้นำเทคโนโลยีการปลูกวานิลลาไปใช้ในอินโดนีเซีย ขณะเดียวกันที่ตาฮิติ มีปัญหาเรื่องการปลูกอ้อยจึงมีการนำวานิลลาเข้าไปส่งเสริมให้ชาวตาฮิติปลูก ในปี 1848 โดยนำพันธุ์มาจากฟิลิปปินส์ หลังจากนั้นได้มีการพัฒนาการปลูกวานิลลาเพื่อเป็นวัตถุดิบในอุตสาหกรรม จึงทำให้วานิลลาแพร่หลายไปยังที่อื่นอย่างรวดเร็ว

สำหรับประทศไทย ไม่ทราบแน่ชัดว่าใครเป็นผู้นำวานิลลาเข้ามาปลูก และเมื่อไร สันนิฐานว่าคงจะได้พันธุ์มาจากอินโดนีเซีย มาปลูกไว้ที่สถานีทดลองพืชสวนพลิ้ว จังหวัดจันทบุรีนานมาแล้ว นอกจากนั้นยังพบว่ามีการปลูกอยู่ที่คณะเกษตรศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่เมื่อปี พ.ศ. 2521 แต่ไม่ได้ปลูกบนค้างโดยเฉพาะ แต่อาศัยค้างของเรือนเพาะชำและปล่อยให้เลื้อยเกาะเป็นร่มเงาในเรือนเพาะชำ

• วานิลลาเริ่มปลูกและได้ผลครั้งแรกที่ ศูนย์วิจัยพืชสวนชุมพร ในปี พ.ศ. 2534 ปัจจุบันมีการปลูกในหลายที่ซึ่งล้วนเป็นสถานีทดลองพืช แต่ยังไม่มีการปลูกเป็นล่ำเป็นสันโดยเอกชน
• วานิลา เป็นพืชที่จัดอยู่ในตระกูลกล้วยไม้ มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Vanilla Fargrans (Sallsh)Ames  วานิลลาที่ปลูกเป็นการค้าในปัจจุบันมีอยู่ 3 พันธ์คือ:

1. Vanilla Planifollia ปลูกทางแถบตะวันออกเฉียงใต้ของเม็กซิโก ปลูกมากในประเทศมาดากัสการ์
2. Vanilla Pompoma หรือ Vanillon ปลูกในอเมริกากลาง
3. Vanilla Tahatensis หรือเรียกว่า วานิลาตาฮิติ ปลูกมากในประเทศหมู่เกาะFrench Polynesian ,Tahiti และ Bora Bora
   

เป็นพืชประเภทเครื่องเทศที่มีการใช้ประโยชน์โดยการนำมาหมักและบ่มให้เกิด กลิ่น จากนั้นนำไปสกัดสารที่ให้กลิ่นและรสชาตินำมาปรุงแต่งรสอาหาร โดยเฉพาะไอศกรีมช็อกโกแลต ขนมหวานและลูกกวาด นอกจากนี้ยังนำไปใช้ในอุตสาหกรรมยาและน้ำหอมด้วย ผลิตภัณฑ์จากวานิลา ที่จำหน่ายอยู่ในตลาดโลก มีหลายชนิดแตกต่างกันไปตามวัตถุประสงค์ของการใช้ โดยส่วนใหญ่จะใช้วานิลลาในการปรุงแต่งกลิ่น รสอาหาร ขนมหวาน ชา-กาแฟ เครื่องดื่มค๊อกเทลและแอลกอฮอล์ รวมทั้งอุตสาหกรรมเครื่องสำอาง

การแปรรูปวานิลาฝักแห้งที่บ่มกลิ่นหอมแล้ว สามารถนำมาแปรรูปเป็นสารให้กลิ่นหอมกึ่งวัตถุดิบก่อนใช้งาน :-

1. ฝักแห้ง ขูดเมล็ดนำเอาไปทำขนมเค้ก และเครื่องดื่มต่างๆโดยตรง,
2. วานิลาสกัดกลิ่นหอมด้วยเหล้าหรือแอลกอฮอล์ (40% ) ,
3. วานิลาหมักในน้ำตาล,
4. วานิลาหมักในน้ำเชื่อม ,
5. วานิลาหมักในน้ำผึ้งธรรมชาติ,
6. วานิลาแห้งบดผง,
7. วานิลาเพส